Паралелно со свеченото отворање на третото Биенале и доделувањето на наградата за романот што го носи моето име, во Гвадалахара (Мексико) на 27 мај 2019 година, проглас потпишан од повеќе од сто писатели ја обиколи Шпанија и Латинска Америка, обвинувајќи ме дека сум „шовинист“ затоа што премалку писателки биле поканети да учествуваат на тој конкурс.
Некои бројки се погрешно претставени во текстот. Таму пишува дека на „панелите“ учествувале тринаесет мажи и само три жени, но всушност имало седум учесници и нивниот настап бил одличен, судејќи по аплаузот што заслужено го добиле од деветстотини студенти од речиси цело Мексико. Саемот на книгата во Гвадалахара ги покани да учествуваат на Биеналето и ја користам приликата да им се заблагодарам за одличната организација на тој настан. Во прогласот, пак, се премолчуваше фактот дека осум писателки, кои беа поканети, на крајот не дојдоа од различни причини; нивното присуство несомнено ќе придонесе за подобар процент на жени и мажи на Биеналето. А уште почудно е што трите поканети писателки, кои не можеа да дојдат, потпишаа проглас во кој не обвинуваат за „дискриминација“ и „невидливост“.
Би сакал да укажам на конотацијата на тоа писмо, бидејќи наместо да се поддржи многу оправданата одбрана на жените од родово насилство и против ограничувањата на кои таа е жртва - овие причини ја заслужуваат мојата безрезервна солидарност - тоа ѝ штети на неопходната борба на нашето време и му припишува секташки, затрупан фанатизам, контрапродуктивен на целите кон кои се стреми.
Ништо нема да се промени со воспоставување паритетни квоти на литературни или уметнички конкурси; згора на тоа, жените и мажите на тој начин би биле вештачки усогласени, а најважната (всушност единствената важна) категорија, која им дава смисла и причина за постоење, би била уништена: интелектуална и естетска конкуренција.
Ова не е војна меѓу мажите и жените и нивната борба за опстанок; се работи за исправање на вековната неправда и ставање крај на тврдоглавоста и ароганцијата предизвикана од религијата, предрасудите и древните лоши обичаи, чија жртва беше (и сè уште е) половина од човештвото. Тоа не е борба на жените против мажите, туку на сите свесни и одговорни мажи и жени против малцинството (а понекогаш и мнозинството) кои се против. Целта на таа борба е воспоставување вистинска рамноправност, која не само што би била призната со закон (како што се случува во западниот свет), туку би се одразила во секојдневниот живот и вработувањето, каде што сè уште има очигледна дискриминација и принципот на еднаквост. меѓу мажите и жените ретко се почитува кога се работи за заработка.
Веројатно, оваа борба против нееднаквоста е најизразена на интелектуалното поле и нема сомнеж дека литературата суштински придонела за осуда на ваквата неправда и поттикнување на акции против неа. Оттука, прогласот што овде го коментирам, односно паритетот и аритметичката еднаквост што тој ги застапува за враќање на правата на жената во сферата на литературата е бесмислен, погрешен и апсурден. Во таа насока, присуството на мажите и жените на сите литературни собири треба бројно да биде претставено на ист начин за да се постигне еднаквост.
Какви глупости. Единствен прифатлив критериум во таа област е квалитетот, а не квантитетот. Ништо не би претставувало поголема навреда и дискриминација за жените од тоа да бидат поканети на литературен собир заради форма или бројка, за да се пополни аритметичка квота со која наводно би се постигнала еднаквост, со што ќе се направи карикатурална, бесмислена.
Во интересен коментар за споменатиот проглас, Алберто Олмос (во весникот El Confidencial) ја побива наводната дискриминација на жените во издавачката област, откривајќи дека директорските места на добар дел од шпанските издавачки куќи не се мажи, туку жени. И врз основа на заклучоците што можам да ги извлечам од мојот пример, директорката на мојата издавачка куќа Алфагуара, Пилар Рејес, беспрекорно ја врши својата работа. Би било тешко некој да ме убеди дека таа ги дискриминира писателките во своето дело. А веројатно истото би можело да се каже и за нејзините колеги. На крајот на краиштата, треба само да се погледне листата на најпродавани за да се види дека жените обично продаваат многу повеќе книги од нивните машки колеги.
Кога станува збор за борбата против дискриминацијата на жените и родовото насилство, тоа не е вистинскиот начин. Секојдневно добиваме информации за убиства извршени од маж врз неговата партнерка, за тинејџерки кои биле групно силувани од банди насилници чиј ум е нарушен од алкохол или дрога, дека жените се повеќе жртви на невработеност и ниски плати од мажите, и илјада други примери на радикална неправда која бара да се исправи. Ништо од тоа нема да се промени со воспоставување паритетни квоти на литературни или уметнички конкурси; згора на тоа, тие би биле вештачки усогласени, а би била уништена нивната најважна (всушност единствената важна) категорија, која им дава смисла и причина за постоење: интелектуална и естетска конкуренција.
Во својата последна статија во Њујорк Тајмс, Мартин Капарос на оваа тема се прашува дали вчерашните жртви всушност стануваат денешни насилници. Тој го спомнува неодамнешниот случај на писател кој на литературен собир во Костарика морал да побегне од тоа место без да даде презентација, бидејќи му се заканувала жена. Тие го обвинија за „насилство од брачниот другар“, без да му дадат шанса да се оправда или да се брани.
Феминизмот ќе биде во опасност да биде изопачен доколку следи фанатична и бескрупулозна линија, која, за жал, се манифестираше во неколку наврати во последно време, во форма на желба да се ревидира културната и литературната традиција и да се коригира, со прилагодување на новиот канон, односно потклекнување на цензурата
Текстот на Мартин Капарос завршува на начин што треба да се спомене: „Тоа е радост и олеснување за (скоро) сите, и може да послужи за промена на многу работи на кои им треба промена; меѓу другото, може да ја остави зад себе логиката на спротивставените страни. Треба да се бараат и објавите, кои укажуваат на одлуки кои треба да бидат разгледани и прифатени од многумина за да не се привилегија на малкумина; за потребата од дефинирање на грешките и кривичните дела и одлучување за казните што ги заслужуваат; на фактот дека на конкретни и потенцијални жртви треба да им се даде великодушност што претходните околности не ја дозволуваа. Дека треба да се врати законот на смислата, смислата на законот, да се поттикне толеранцијата. Дека не треба да се враќа око за око, заб за заб, за некои работи вистински да се сменат“.
Феминизмот ќе биде во опасност да биде изопачен доколку следи фанатична и бескрупулозна линија, која, за жал, се манифестираше во неколку наврати во последно време, во форма на желба да се ревидира културната и литературната традиција и да се коригира, со прилагодување на новиот канон, односно потклекнување на цензурата. На овој начин, желбата за правда би била заменета со гнев и фрустрација.
Кога станува збор за мене, ве уверувам дека се додека има Биенале и наградата Роман што го носи моето име, нема да има аритметички квоти за мажи и жени, туку единствениот критериум според кој учесниците ќе добиваат покани и ќе продолжи да биде според нивните литературни вештини.
Мадрид, јуни 2019 година.
Извор: Nedeljnik